Vertrouwen en emotionele ontvankelijkheid als basis van iedere gezonde relatie
In mijn praktijk krijg ik veel cliënten die op zoek zijn naar een sterkere verbinding met zichzelf en met hun partner, kinderen, ouders en vrienden. Iets houdt ze tegen om dat contact werkelijk aan te gaan, om alles te voelen wat daar bij hoort. Vaak speelt er een angst om afhankelijk te zijn van een ander, om je eigen autonomie te verliezen. Veelal ligt er een hechtingsthema of een (serie van) emotionele kwetsu(u)re(n) in het verleden aan ten grondslag. Dat mensen zich daardoor “on hold” zetten en er zelfs fysieke klachten kunnen ontstaan door de vaak onbewuste afscheiding die zij zich zelf opleggen, dringt niet altijd meteen door.
In onze cultuur is in de afgelopen decennia vaak de boodschap geweest dat wanneer je anderen nodig hebt je psychisch onrijp, onzelfstandig of verstrikt in een symbiotische relatie zou zijn. Uiteraard is het constant leunen op iemand anders niet bevorderlijk voor een gezonde volwassen relatie, dan raakt de gelijkwaardigheid tussen geven en nemen uit balans. Echter, mijn ervaring is dat vertrouwen, emotionele ontvankelijkheid, voor elkaar open staan in onze behoeften, datgene is wat relaties werkelijk transformeert tot liefdevolle relaties. Wees onbezorgd, ik ben er voor je, ook al heb je slecht geslapen, moet je even je gal spuien of voel je je niet lekker. Wat elk van ons nodig heeft is dat we weten dat degenen van wie we houden ook van ons houden. We hebben het allemaal nodig dat we ergens een plek hebben waar we toevlucht kunnen zoeken als het zwaar weer wordt.
“Koester je menselijke verbindingen: je relaties met vrienden en familie”.
– Joseph Brodsky
Liefdespijn en heling
De mensen van wie we houden, zijn de ‘geheime regulatoren’ van onze lichamelijke processen en ons emotionele leven. Als liefde niet werkt, hebben we letterlijk pijn. “Gekwetste gevoelens” blijkt een rake uitdrukking, volgens psychologe Naomi Eisenberger van de Universiteit van Californië. Haar beeldvormende hersenonderzoek toonde aan dat afwijzing en buitensluiting dezelfde circuits in ons brein activeren, de anterior cingulate cortex, als fysieke pijn. Dat deel van onze hersenen wordt actief als we emotioneel gescheiden raken van degenen die ons het meest nabij staan. En als we met onze partner of met een vriendin knuffelen, worden we overstelpt door de knuffelhormonen oxytocine en vasopressine, die weer voor het vrij komen van dopamine zorgen, verantwoordelijk voor rust en een geluksgevoel, en die stresshormonen als cortisol uitschakelen.
Liefde, vertrouwen en innige emotionele verbinding is dus niet de kers op de taart van ons leven, het is een fundamentele en primaire levensbehoefte. Het inzicht wat werkelijk ligt onder elke kwestie die ik heb in de relaties met mijn partner, met mijn kind of met een vriend of familielid heeft mij op een cruciaal moment in mijn leven wakker geschud. Het maakt niet uit wat de inhoud is van een probleem tussen mij en een geliefde persoon. Wat er onder ligt is dat een van ons beiden en vaak beiden, gewoon willen horen dat zij er toe doen, dat ze belangrijk zijn voor de ander, dat de ander zich bekommert om hem of haar. Daar gaat het om. Ben je er voor mij? En mag ik er voor jou zijn? Uiteraard is de relatie tussen een ouder en een kind daarin anders dan tussen partners, familieleden of vrienden. De gelijkwaardigheid tussen geven en nemen is anders, de positie binnen de familie of vriendenkring is anders. Maar de binding, de behoefte en het recht om erbij te horen, ertoe te doen, is het zelfde.
Het is natuurlijk nog niet zo makkelijk wanneer je net een confrontatie met een dierbare achter de rug hebt om door die inhoud heen te kijken. Maar je er bewust van zijn is al heel wat. Dan kun je er namelijk sneller achter komen wie er gerust gesteld moet worden dat ze geliefd, gewaardeerd, gezien, gehoord en begrepen worden. Als ik dat zelf ben, zal ik erom moeten vragen. Als het de ander is, kan ik het aanbieden.
“Door mijn onderzoek, ben ik er achter dat kwetsbaarheid de lijm is de relaties bij elkaar houdt. Het is de magische saus”
– Brené Brown
Ik heb liefdevolle relaties met mijn dierbaren nodig. Ik heb het nodig om me veilig te voelen. Ik heb het nodig dat er iemand voor mij is, iemand die antwoord als ik hem roep. Ik schaam me er niet voor. En ik denk dat we allemaal hetzelfde zijn in dit opzicht. De een is meer gericht op autonomie en de ander meer op verbinding, toch heeft ieder van ons een diepe emotionele verbinding nodig en we hebben het allemaal nodig ons veilig te voelen. Ons overleven als mensheid blijkt er zelfs van afhankelijk geweest te zijn, de drang zit opgesloten in onze genen en in ons lichaam.
Liefde in tijden van verandering
Liefde is ons bolwerk dat ons emotionele bescherming biedt, zodat we om kunnen gaan met de ups en downs van het bestaan. Zeker in tijden van verandering, persoonlijke of maatschappelijke crisis. We kunnen alleen sterker en zelfstandiger in het leven staan als we veilig kunnen bouwen op elkaar. Dat begint bij vertrouwen, emotionele ontvankelijkheid voor en betrokkenheid bij elkaar en elkaars behoeften.
In mijn coaching in mijn praktijk maak ik gebruik van inzichten uit de Emotionally Focused Therapy for Couples and Family, van familieopstellingen en van ademcoaching, om cliënten heel direct te laten ervaren wat het betekent in verbinding te zijn of niet, je open te stellen voor je eigen behoeften en die van een ander, en hoe je er liefdevol mee kunt werken.
Annette Fehse, Movimiento Training & Coaching, email: movimiento.nu@gmail.com
Workshops Familieopstellingen en Bewust Verbonden Ademhaling, Noord Straalt
Bronnen:
Sue Johnson – Houd me vast. Zeven gesprekken voor een hechte(re) en veilige relatie.
Naomi Eisenberger e.a. – Why rejection hurts: a common neural alarm system for physical and social pain.
Bert Hellinger – De verborgen dynamiek van familiebanden.
