Mensen komen vaak naar relatietherapie met de vraag: help ons beter te communiceren. We beginnen dan met het ontdekken van onze hechtingsangsten en -behoeften. Ieder mens heeft ze, die angsten, ze zijn universeel en ze beïnvloeden onze communicatie enorm. Enkele voorbeelden:
de angst om te falen, of niet te kunnen voldoen
de angst om niet gewaardeerd of geaccepteerd te worden
de angst om niet geliefd te zijn
de angst om niet jezelf te kunnen zijn
de angst om gecontroleerd te worden
de angst om miskend te worden
de angst om afgewezen te worden
de angst om helemaal alleen te staan in dit leven
de angst om verlaten te worden
Overleven
Deze angsten vergroten onze overlevingskansen. Wij zijn als baby, in vergelijking met andere zoogdieren, nogal kwetsbaar. Waar een giraffe meters naar beneden dondert en binnen een half uur op zijn poten kan staan, zijn wij mensenbaby’s de eerste 3 jaar volledig afhankelijk van onze ouders. En hebben we ook in de jaren daarna nog flink wat hulp nodig. We hebben daarom een soort radar gekregen die voortdurend de relatie met onze ouders scant. Zien je mij? Ben je er, kan ik op je rekenen?
Als het antwoord hierop nee is gaat het alarm af. De baby zal er alles aan doen om de aandacht terug te krijgen (en zo te voorkomen dat het dood gaat). Of als dat niet lukt, om zichzelf te beschermen tegen de pijn van de angst die de situatie oproept. Mensenbaby varianten van vechten en vluchten dus (we blijven immers zoogdieren ????). Een prachtig voorbeeld van dit ingebouwde mechanisme zie je in dit filmpje.
Later als we groot zijn scannen we nog steeds onze relaties: kan ik op je rekenen, hoor je mij, zie je mij, is onze verbinding veilig? In elke relatie zijn er momenten waarop het antwoord ‘nee’ is en het alarm afgaat.
Een voorbeeld: Je hebt behoefte aan aandacht, maar je partner heeft geen tijd… Je angst om alleen te zijn wordt getriggerd. In plaats van rustig te vertellen dat je je gekwetst voelt reageer je boos en verwijtend. Waarop de ander zich tekort voelt schieten en zich boos terugtrekt. Aan allebei de kanten reageer je precies zo dat je van je partner niet krijgt wat je nodig hebt (erkenning en bevestiging) waardoor je daar nog meer naar verlangt en zo drijft het vechten en vluchten patroon jullie uit elkaar.
De chimpansee en de schildpad
Aangezien we behoorlijk ontwikkelde zoogdieren zijn kent ons vechten en vluchten vele variaties. Op de Let LOVE shine dag 5 oktober j.l. bij Noord Straalt gaven de deelnemers van ‘team Chimps’ (de vechters) en ‘team Turtle’ (de vluchters) elkaar een presentatie over ‘hoe wij het doen’. Dat leidde tot veel herkenning en hilariteit.
Team Chimps:
Als wij ons niet begrepen voelen gaan wij: aan je trekken, veel praten om het te doorgronden, ons gelijk halen, kritiek uiten, verwijten, ons verdedigen in een tegenaanval, je claimen, contact eisen, het beter weten, analyseren en doordrammen.
Team Turtles:
Als wij ons niet begrepen voelen gaan wij: eerst verdedigen, maar als het te spannend wordt willen wij de harmonie bewaren, conflicten ontwijken, uitstellen, fysiek vluchten of weggaan, sussen en relativeren. We klappen ook snel dicht door de stress, ook omdat we niet makkelijk over emoties kunnen praten (en ze wellicht ook niet goed kunnen voelen).
Beide kanten doen op hun manier hun best voor de relatie. De chimpansees proberen ervoor te zorgen dat de verbroken verbinding hersteld wordt. De schildpadden proberen ervoor te zorgen dat de boel niet nog verder escaleert. Beiden doen dus hun best met de middelen die ze kennen en die ze vroeger hebben geleerd.
Toch ziet dat er voor de ander vaak helemáál niet zo uit. Die ziet in het weglopen nog een afwijzing (en ik sta hier dus alleen) en in het vechten nóg een verwijt (en ik doe het dus weer niet goed). Mensen lopen vast in verwijten, aantrekken, afstoten en ijzige stiltes.
Kom je Dansen?
Kort door de bocht zijn er drie patronen, in EFT ook wel dansen genoemd, waar stellen in vast kunnen lopen. Twee vechters of chimpansees, die beiden proberen het contact te herstellen maar met zoveel verwijten dat het een grote dans wordt van verwijten en verdedigen met nog meer verwijten. Ze horen elkaar niet. De ruzie eindigt vaak met dat een van de twee het opgeeft en zich terugtrekt. Dit patroon noemen we ook wel de ‘zoek de boef’.
Het tweede patroon heet de protestpolka. Het is de dans van de chimpansee en de schildpad, de ene partner vraagt aandacht en zoekt toenadering en de ander trekt zich terug. Tot grote frustratie van beide kanten, voor wie het gedrag van de partner voor nog meer onrust zorgt.
Tenslotte is er ‘verstijf en vlucht’. Beide partners hebben zich in hun schild verstopt en niemand probeert nog echt het contact te herstellen.
Hoe overleef jij?
Zo zwart wit is het in de praktijk vaak niet, de patronen kennen allerlei variaties. Toch geeft het houvast als je samen met je partner uitzoekt welke dans jullie dansen.
En wat het gedrag van de ander eigenlijk betekent. Dat het terugtrekken van je schildpad-partner geen persoonlijke afwijzing is, maar een overlevingsstrategie. Bijvoorbeeld als reactie op het gevoel te falen. Of dat de verwijten die je chimpansee-partner maakt eigenlijk betekenen dat je partner bevestiging nodig heeft of hij nog wel belangrijk voor je is. Zo kan je samen, stapje voor stapje, leren hoe je op een andere manier de verbinding kunt herstellen. En hoe je kunt vragen om wat je nodig hebt zodat je angsten steeds een beetje minder worden en je verbinding weer veilig voelt.
Hoe reageer jij op je partner als jullie verbinding niet goed aanvoelt? Ben je meer een chimpansee of een schildpad of herken je je in allebei?
En hoe reageert je partner dan meestal?
Welke dans dansen jullie?
